De Oekraïense staat heeft zeggenschap over het goud dat het Amsterdamse Allard Pierson museum begin 2014 in bruikleen had genomen, zo oordeelde het gerechtshof in Amsterdam afgelopen dinsdag.
Het Allard Pierson had verschillende kunstvoorwerpen geleend voor de kunsttentoonstelling De Krim – Goud en Geheimen van de Zwarte Zee.
De Krim werd ten tijde van de tentoonstelling echter geannexeerd, waardoor er een conflict ontstond tussen Oekraïne en de door Rusland gesteunde vier musea over het eigendomsrecht van de voorwerpen.
Na de expositie verlangden die hun collectiestukken terug. Oekraïne eiste de voorwerpen echter ook op. Het Allard Pierson Museum besloot de Krimschatten op te slaan en de rechter moest maar beslissen wie daarop aanspraak kan maken.
Bij een eerdere rechtszaak in 2016 oordeelde de rechtbank ook al dat de collectie moest worden teruggegeven aan Oekraïne, maar daartegen gingen de musea op de Krim in beroep.
De Russische regering waarschuwde na de verloren rechtszaak dat het geen museumstukken aan Nederlandse musea meer zou uitlenen als de Krim-musea de zaak in hoger beroep opnieuw zouden verliezen.
Dat er nu pas een uitspraak is in het hoger beroep komt doordat de zaak bijna twee jaar stillag. Oekraïne wilde een van de rechters in de zaak wraken (laten vervangen) omdat die ooit als advocaat werkte in de Yukos-zaken die in Nederland dienden.
Die gingen over het Russische olie- en gasbedrijf Yukos, dat door de Russische overheid is onteigend en opgebroken. Volgens de Oekraïners zou de rechter van de Krim-zaak toen hebben samengewerkt met de raadslieden die nu namens de Krim-musea in de rechtbank staan.
Het wrakingsverzoek werd door de rechter aanvankelijk afgewezen, maar uiteindelijk werd de rechter alsnog vervangen omdat hij onopzettelijk onjuiste informatie had verstrekt.
Daardoor zou de schijn van partijdigheid gewekt kunnen worden volgens een tweede wrakingskamer. Hierdoor moest gezocht worden naar een nieuwe rechter, die zich vervolgens moest inlezen in het dossier.
Dinsdag besliste het hof in zijn einduitspraak dat de Krimschatten naar Oekraïne moeten gaan. Bij veel van de bruiklenen kan niet worden vastgesteld wie de eigenaar is. Maar dat maakt volgens het hof niet uit: zij behoren allen tot het Museumfonds in Oekraïne en vallen daarmee onder de Museumwet van het land.
Na de bezetting van de Krim verordonneerde de Oekraïense regering op basis van deze wet dat alle bedreigde museumstukken tijdelijk naar het Nationaal Historisch Museum in Kiev moeten worden overgebracht, in afwachting van de stabilisatie van de situatie op het door Rusland geannexeerde schiereiland. Dat is ook wat er volgens het hof moet gebeuren.
De Russische autoriteiten spreken van een gepolitiseerd vonnis. De inwoners van de Krim wordt nu toegang tot hun cultureel erfgoed ontzegd, aldus een medewerker van de permanente Russische missie op de Krim tegen Russisch persbureau Interfax.
Bronnen: NOS, Volkskrant, NRC
Foto: Flickr