Sinds Duitsland aankondigde massaal te gaan investeren in infrastructuur en defensie schoten de lange termijn rentes in Europa gemiddeld een halve procent hoger.
Dit was een wake-up call.
Europese landen zitten diep in de schulden en rijden zo de afgrond in als de rentetarieven verder oplopen.
Ze komen terecht in een doom-loop waarbij de hogere rentes de begrotingstekorten verhogen … waardoor de schulden verder stijgen … en nerveuze beleggers een hogere rente vragen om geld uit te lenen aan de overheid. Daar geraak je dus niet meer uit.
Het is opvallend dat sommige politici sindsdien een iets ander geluid laten horen.
Zo zou de Belgische regering zelfs een verkoop van de goudvoorraad overwegen om de investeringen in defensie te financieren.
En Ursula von der Leyen had het plots over de creatie van een “investment union”.
“We zullen particuliere spaargelden omzetten in broodnodige investeringen. En we zullen samenwerken met onze institutionele partners om het van de grond te krijgen.”
Waar von der Leyen hier naar lijkt te verwijzen, is financiële repressie.
Europese landen kunnen de hogere rentes die de markt vraagt niet meer betalen, en dan ligt de oplossing blijkbaar voor de hand: We gaan beleggers verplichten om onze obligaties te kopen tegen een lage rente.
De institutionele partners waarmee von der Leyen gaat “samenwerken”, zijn de pensioenfondsen en misschien ook de banken die verplicht zullen worden om een bepaald deel van hun vermogen te investeren in Europees staatspapier.
Het spaargeld van de burgers komt nu dus heel duidelijk in beeld.
De voorbije maanden hebben we al vaker uitspraken zien passeren die ons deden denken dat we vroeg of laat in deze richting zouden evolueren.
Bruno Le Maire, minister van Financiën in Frankrijk, zei enkele weken geleden het volgende: “Mobiliseer alle spaargelden van Europeanen die nu slapend op Europese bankrekeningen staan om de toekomst te financieren, inclusief Europa’s defensie.”
Mario Draghi in september: “Europa moet op ongekende schaal particuliere spaargelden mobiliseren – tot €500 miljard per jaar – om de investeringskloof met de VS en China te dichten. Dit vereist een volledig geïntegreerde kapitaalmarkt.”
En ook Christine Lagarde ligt al te lekkerbekken als ze de Europese spaargelden in beeld krijgt: “Europeanen sparen een groot deel van hun inkomen: ongeveer 13% in 2023, vergeleken met 8% in de VS. Maar meestal kiezen Europeanen voor veilige, liquide spaarproducten. In Europa staat zo’n €11,5 biljoen in contanten en deposito’s, een derde van de totale financiële activa van huishoudens.”
Russel Napier gaf in een presentatie aan dat er vijf manieren zijn om om te gaan met een te grote schuldenlast
- Austeriteit: De Griekse aanpak. Het land is na 15 jaar besparen eindelijk weer kredietwaardig. Maar met een schuldratio van 148% is er natuurlijk niks opgelost.
- Default: De overheid kan de schulden niet terugbetalen. Gepensioneerden verliezen grotendeels hun pensioen, banken en verzekeraars failliet, miljoenen ambtenaren werkloos.
- Hyperinflatie: De totale vernietiging van de maatschappij. De Duitsers hebben het 100 jaar geleden meegemaakt.
- Hoge economische groei: Door een technologische doorbraak of de ontdekking van bijvoorbeeld gratis energie krijgt de economie een boost waardoor we uit de schulden groeien.
- Financiële repressie: We houden de rentetarieven relatief laag door spaarders te verplichten onze obligaties te kopen.
Als je moet kiezen tussen austeriteit, default, hyperinflatie of financiële repressie lijkt mij de keuze snel gemaakt. Financiële repressie is het minst ingrijpend en je verdeelt de last over een langere periode.
Dit is wat Westerse overheden deden na de tweede wereldoorlog. De rentes werden kunstmatig laag gehouden en via kapitaalcontroles werden de uitwegen van spaarders geblokkeerd. Spaarders hadden geen andere keuze dan de lage rentes te aanvaarden.
En ook in de VS lijkt Trump aan te sturen op een vorm van financiële repressie. Hij zou namelijk werken aan een Mar-a-Lago akkoord waarbij landen die Treasuries bezitten aangemaand worden om hun obligaties in te ruilen voor 100-jarige zerobonds.
Een zerobond is een obligatie die in plaats van jaarlijkse rentebetalingen zowel de rente als de hoofdsom terugbetaalt op vervaldag. Het is eigenlijk min of meer dezelfde aanpak als in Europa. Trump beseft dat de VS geen hogere rentes meer aankan en dwingt anderen om zijn obligaties aan te houden.
De impact van financiële repressie op de financiële markten, zet enorme kapitaalbewegingen in gang. Als belegger zorg je maar beter dat je deze gigantische golf voor blijft.
Sparen in euro’s is in feite geen optie meer. Zowel spaardeposito’s als obligaties worden certificaten van confiscatie. Je spaargeld zal langzaam van je gestolen worden via inflatie.
En ook gelden in pensioenfondsen gaan voor een stuk dezelfde weg op.
Neem nu de Nederlandse pensioenfondsen met meer dan €1.600 miljard aan kapitaal. Stel dat zij verplicht worden om 25% te investeren in Europees staatspapier.
Dat is €400 miljard!
En die €400 miljard moet natuurlijk van ergens komen waardoor er ook voor hetzelfde bedrag aan andere beleggingen geliquideerd zullen worden.
Wat zullen ze verkopen in zo’n geval? Volgens Grok hebben de Nederlandse pensioenfondsen via aandelen en obligaties €500 miljard in de VS geïnvesteerd. Deze beleggingen lijken me rijp voor de pluk.
Hoe ga je hier nu als particuliere belegger best mee om?
Wel, vermijd in ieder geval spaardeposito’s, obligaties en misschien ook pensioenfondsen. Deze activa worden een absolute no-go.
Ook Amerikaanse aandelen zou ik grotendeels mijden. En dan bedoel ik vooral de aandelen die deel uitmaken van de S&P500 en de NASDAQ. Het gewicht van deze aandelen in de Europese pensioenpotten zal flink naar beneden gaan.
Europese aandelen zouden weleens een begunstigde kunnen worden van deze trend. Het spaargeld wordt omgezet in investeringen en kan de Europese economie een boost geven. Bovendien zal er ook kapitaal vluchten van spaarproducten naar aandelen. Aandelen zijn een manier om te ontsnappen aan de repressie.
De grootste begunstigde van deze trend worden wellicht de edelmetalen.
Een traditionele spaarder ga je niet makkelijk naar de beurs krijgen, maar sparen in goud en zilver kan weleens een aantrekkelijk alternatief blijken. Zo gek is dat ook niet. De mensheid heeft duizenden jaren lang gespaard in edelmetaal.
groeten,
Maarten Verheyen
