Louis XVI keek in 1789 aan tegen een torenhoge staatsschuld en een lege staatskas. Maar liefst 12 ministers van Financiën waren in de jaren voordien de revue gepasseerd en geen van allen wist hoe de koning zich nog uit deze hachelijke situatie kon redden.
Men inde 475 miljoen livre aan belastingen, maar spendeerde 587 miljoen livre waardoor er een tekort van 112 miljoen livre ontstond.
De staatsschuld bedroeg 4,5 miljard livre, ongeveer 10 keer de jaarlijkse belastingontvangsten. De rente op de staatsschuld zou zijn opgelopen tot ongeveer de helft van de belastingontvangsten.
Aan het begin van de Franse Revolutie leek niemand echt wakker te liggen van de benarde financiële situatie waarin Frankrijk zich bevond.
In het pas geïnstalleerde parlement werden er zelden of nooit vragen over gesteld. Enkel Condorcet, een vooraanstaande verlichtingsfilosoof, leek er van wakker te liggen.
De rest leek te denken dat de staatsschuld wel weer vanzelf zou verdwijnen. Vergelijk het met de uitspraken van de Belgische econoom Paul De Grauwe die enkele jaren geleden poneerde dat de staatsschuld zou verdwijnen als sneeuw voor de zon.
Even opvallend: in Frankrijk ontstond het geloof dat de Aristocraten (zeg maar de rijken) de crisis wel zouden betalen. Als die Aristocraten wat meer belastingen zouden betalen, kwam het allemaal wel in orde.
In realiteit waren het de Aristocraten die als eerste de benen namen waardoor de financiële toestand alleen maar verslechterde.
Als we de Amerikaanse cijfers er even bij nemen, dan merken we snel dat de VS op een gelijkaardig traject zit met $6,8 biljoen aan uitgaven, $5 biljoen aan belastingontvangsten en een staatsschuld van meer dan $36 biljoen.
De rentebetalingen zijn inmiddels de grootste kostenpost binnen het budget en groter dan defensie.
En net zoals in Frankrijk eind 18de eeuw, is de hoge Amerikaanse staatsschuld geen onderwerp van gesprek tijdens de verkiezingscampagne. Noch Harris, noch Trump lijken er zich veel zorgen om te maken.
Frankrijk zocht de oplossing in het printen van geld. Dat ging echter niet zo gemakkelijk want er werd nog betaald met gouden en zilveren munten.
Die beperking werd omzeild met de introductie van een nieuwe valuta: de assignaten. Deze valuta was niet gedekt door goud maar door de onteigende bezittingen van de Franse kerk.
Het begon met een éénmalige uitgifte van assignaten om de hoogste financiële noden in te vullen, maar het duurde niet lang vooraleer die assignaten aan de lopende band geproduceerd werden.
Het gevolg kan je al raden: hyperinflatie.
Die torenhoge inflatie zorgde voor hoge broodprijzen en hongersnood.
Misschien ontstond hier die quote van Lenin waarin hij zei dat iedere maatschappij maar drie maaltijden verwijderd is van de revolutie? Want het was inderdaad die hongersnood die de revolutie een nieuwe versnelling gaf.
Het was echter ook Lenin die het volgende zei: “De beste manier om het kapitalistisch systeem te vernietigen, is het uithollen van de valuta.”
We zijn goed op weg, beste vrienden.
De slimmeriken in Frankrijk stopten hun gouden en zilveren munten goed weg en gaven de assignaten zo snel mogelijk uit. Dat was de manier om je vermogen te beschermen en je koopkracht te vrijwaren.
En dat is vandaag niet anders.
groeten,
Maarten Verheyen